8 Mart 2012 Perşembe

Zorbalık Nedir?



Zorbalık, daha güçlü bir kişi ya da bir grup kişi tarafından daha az gücü olan bir kişiye karşı yapılan ve sürekliliği olan fiziksel, psikolojik, sosyal ve sözel olarak tekrarlanan saldırıdır.
-Zorbalık içeren davranışlar nelerdir?
Ø  Dövme
Ø  Tekme yada tokat atma
Ø  İtme, çekme ve dürtme
Ø  Korkutma
Ø  Dalga geçme, alay etme, kızdırma, sözel sataşma, tacizde bulunma
Ø  Kötü isim(ler) takma
Ø  Kurbana yada ailesine hakaret etme, küçük düşürme
Ø  Kurban hakkında yalan-yanlış söylentiler çıkarma ve yayma
Ø  Kurban hakkında çeşitli yerlere çirkin sözler yazma
Ø  Kurbanı kasıtlı olarak grup dışında tutup yalnızlığa itme, oyun veya diğer etkinliklere katmama
Ø  Kasıtlı olarak eşyalarına zarar verme
Ø  Korkutarak eşya yada parasını alma
Ø  Kurbana zihinsel olarak geri olduğunu söyleyerek kendisini kötü hissetmesine sebep olma
-Zorbalık türleri nelerdir?
Fiziksel zorbalık; Dövme, vurma, tokat atma.
Sözel zorbalık;hakaret etme,küfür etme, kırıcı sözler söyleme.
Psikolojik zorbalık; arkadaş ortamından dışlama,yalnız bırakma,gruba dahil etmeme.
-Okullarda zorbalık ve etkileri
Okul zorbalığı, bir yada birden çok öğrencinin kendilerinden daha güçsüz öğrencileri kasıtlı ve sürekli olarak rahatsız etmesiyle sonuçlanan ve kurbanın kendisini koruyamayacak durumda olduğu bir saldırganlık türüdür. Okul zorbalığı, tekme atma, tokat vurma, itme, çekme gibi fiziksel, sataşma, alay etme, dalga geçme, kızdırma, hoşa gitmeyen isim takma, küçük düşürücü sözler söyleme gibi sözel, dedikodu ve söylenti çıkarıp yayma, arkadaş grubundan dışlayarak yalnızlığa terk etme gibi dolaylı yada para veya diğer eşyalarını zorla alma, almakla tehdit etme, eşyalarına zarar verme gibi davranışsal olarak ortaya çıkabilir. Etkileri ruhsal,akademik ve sosyal beceri sorunları olarak ortaya çıkar.
RUHSAL SORUNLAR:
Akran istismarına uğramış kişilerin verdiği en genel ruhsal tepkiler arasında; huzursuzluk, tekrarlayan çağrışımsız anılar, panik ve gerginlik hissi ve konsantre bozukluğu sayılmaktadır. Uzun süre zorbalığa uğramak önceden var olan ruhsal sorunun yada çatışmanın artmasına yol açabilmektedir(ör: kekeleme). Okul zorbalığının yol açtığı sorunların en ağırı ve belki de en ciddi olanı az sayıda olsa da bazı öğrencilerin intihara teşebbüs etmesidir. Uzun süre zorbalığa maruz kalan öğrencilerin benlik saygısı, kendine güven, kaygı ve güvensizlik duyguları, zorbalığa uğramayanlara göre daha yüksek çıkmıştır.
AKADEMİK SORUNLAR:                            
Ders başarısında düşme
Konsantrasyon kaybı
Ders içi uyumsuzluk
Okul reddi
SOSYAL BECERİ SORUNLARI:
Düşük benlik saygısı
Azalmış kendine güven
Olumsuz kendilik algısı
Arkadaşları tarafından ihmal edildiği duygusu, Güvensizlik ve içine kapanıklık,Utangaçlık
-Bir eyleme ne zaman zorbalık diyebiliriz?
Taraflar arasında eşit olmayan bir güç dengesi varsa,olumsuz davranışlar süreklilik gösteriyorsa,kasıtlı yapılıyorsa,kişi zorbaca davranışlardan rahatsız ama kendini koruyamıyorsa bu tür eylemlere zorbalık diyebiliriz.

Zorbalık Sanal Alemde





 Bilişim ve iletişim teknolojilerinin yaygınlaşmasının getirdiği en önemli sorunlardan birisinin öğrencilerin okullarda gerçekleştirdikleri zorbaca davranışları sanal ortama taşımaları olduğu görülmektedir. Bu durum gençler arasında siber zorbalık adı verilen yeni bir zorbalık türünün gözlenmesine yol açmıştır. Siber zorbalık, teknolojinin ilerlemesi ve yaygınlaşmasına koşut olarak son 20 yılda ortaya çıkmıştır.


Siber Zorbalık Nedir? Siber Zorbalığa İlişkin Bulgular


SİBER ZORBALIK NEDİR?







Siber zorbalık çeşitli araştırmacılar tarafından çevrimiçi zorbalık, dijital zorbalık, elektronik zorbalık, çevrimiçi zarar verme, siber zorbalık ve internet zorbalığı gibi kavramlarla adlandırılmıştır. Siber zorbalık, bir birey veya grubun bilgi ve iletişim teknolojilerini diğer bireylere zarar vermek amacıyla kötü niyetle ve tekrarlayan biçimde kullanması olarak tanımlanmaktadır.Başka bir tanıma göre ise siber zorbalık, dijital teknolojinin diğer bireylere rahatsız edici mesajlar göndermek veya sosyal saldırganlık yapmak amacıyla kullanılmasıdır. Shariff (2008) siber zorbalığı, web siteleri, anlık mesajlaşma, bloglar, sohbet odaları, cep telefonları, elektronik posta ve kişisel çevrimiçi profiller aracılığıyla diğer bireylerin tehdit edilmesi, aşağılanması veya onlara cinsel içerikli resimler ve mesajlar gönderilmesi olarak tanımlamaktadır. Bu tanımlardan hareketle siber zorbalık teknolojinin karanlık yönü olarak nitelendirilebilir.

SİBER ZORBALIĞA İLİŞKİN BULGULAR
İnternet kullanma sıklığı ile rahatsız edici davranışlara maruz kalma, virüslü ve istenmeyen e-posta alma arasında anlamlı bir ilişki vardır.İnternet şifrelerini başkalarıyla paylaşma arttıkça rahatsız edici davranışlara maruz kalma ve kendini başka birisiymiş gibi tanıtma davranışı da artış göstermektedir.
İstenmeyen e-posta almalar arttıkça virüslü e-posta gönderme eğilimi, rızasını almadan başkalarının fotoğraflarını yayınlama ve yüz yüze söylenemeyecek şeyleri internette söyleme davranışı artmaktadır.İnternette kendini bir başkası gibi tanıtma davranışı ile internette gerçek olmayan şeyler söyleme davranışı arasında anlamlı birilişki vardır.
Virüslü e-posta alma ile virüslü e-posta gönderme davranışı arasında anlamlı birilişki vardır.İnternet kullanma sıklığı arttıkça internet üzerinden diğer kişileri rahatsız edenlerin yakalanacağını düşünme azalmaktadır.

Siber Zorbalığın Türleri



Çevrimiçi Kavga Etme (Flaming): Sanal ortamda kaba ve öfkeli bir dille yapılan
tartışmalar.
Siber Zarar Verme (cyber harassment) veya Siber Taciz (cyber stalking):Saldırganca,
kaba ve hakaret içerikli mesajlar gönderme, bireyi arayıp hiç konuşmama, tehdit içerikli
ve hayli korkutucu mesajlar yayınlamak için mesaj kutuları ve sohbet odaları gibi
herkesin girebileceği alanları kullanma, bireyin güvenliğinden endişe etmesine yol açan
diğer çevrimiçi faaliyetlere katılma ve virüs göndererek veya casus yazılımlar
kullanarak mağduru izleme.
İftira (Denigration): Birisini sanal ortamda karalama, bireyin arkadaşları arasındaki
saygınlığına zarar vermek için sanal ortamda hakaret içeren söylentiler çıkarma.
Baska Bir Kimliğe Bürünme (Impersonation): Bir bireyin şifresini kırarak hesabına
girme ve diğer bireylere onun adına onu sıkıntıya sokacak, arkadaşları arasındaki
saygınlığını kaybetmesine yol açacak ve kendini kötü hissetmesine yol açacak mesajlar
gönderme.
Baskasının Bilgilerini İnternet Ortamında İzinsiz Kullanma (Outing/Tricking): Bireye
ait sırların veya bireyin utanmasına yol açacak bilgilerin sanal ortamda paylaşılması,
kişisel resimlerin ve videoların yerel kablosuz bağlantılar (bluetooth) veya mesajlar
aracılığıyla bir telefondan diğerine gönderilmesi, web sitelerine yüklenmesi veya
herkesin girebileceği video yükleme sitelerinde paylaşılması.
Happy Slapping: Fiziksel saldırıların cep telefonuna ya da diğer elektronik araçlara
kaydedilmesi ve diğer insanlara gönderilmesi.
Sanal dıslama (Exclusion): Bireyin sanal ortamda kasıtlı olarak dışlanması (örneğin
arkadaşlık listesinden çıkarılması veya birlikte oynanan çevrimiçi oyunlara alınmaması)
Manipülasyon (Manipulation): Siber zorbanın mağdura, kişisel sırlarını açıklaması ve
kendisiyle yüz yüze görüşmesi için baskı yapması veya mağduru söz ve davranışlarıyla
kışkırtması.
Sexting (Cep telefonu mesajı aracılığıyla cinsel içerik paylaşımı): Başkalarına çıplak
fotoğraflar gönderme, başkalarından çıplak fotoğraflar alma ve kendisine gönderilen
çıplak fotoğrafları diğer bireylere cep telefonunu aracılığıyla iletme.

Siber Zorbalığın Yaygınlaşma Nedenleri


Ø  Sanal ortamda tehditkâr ve aşağılayıcımateryalleri olabildiğince çok kişiye çabuk biçimde iletmenin mümkün olması,
Ø  Butür materyallerin web sitelerinde veya sosyal paylaşım sitelerinde diğer bireylerin
     göreceği şekilde uzun süre paylaşılabilmesi,
Ø  Dijital teknolojinin bu tür materyallerin
     kopyalanmasını ve kopyalanan materyallerin uzun süre saklanmasını mümkün kılması
Ø   Siber zorbalıkta mağdurla yüz yüze iletisim kurulmamasının, siber zorbanın
    davranıslarının sorumluluğunu almasını önlemesi.

Siber Zorbalığı Yapanların ve Buna Maruz Kalanların Psikolojik Durumları



   Siber zorbalık gören çocuklar üzüntü, anksiyete, korku gibi duyguları daha fazla hissettiklerini belirtmişler, ayrıca konsantrasyon bozukluğu nedeniyle okul notlarında düşmeler olduğunu ifade etmişlerdir.
   Siber zorbalık yaşayan çocuklar okuldan kaçma, okula devamsızlık  ve okula silah getirme gibi okulla ilgili davranış problemlerini daha fazla göstermişlerdir.Siber zorbalık deneyimi gençler arasında depresyon, madde kullanımı ve suç işleme oranlarını yükseltmektedir.
Siber zorbalık yapan gençler kuralları çiğneme, saldırganlık gibi davranış problemlerine daha yatkın bulunmuşlardır . Patchin ve Hinduja (2006) yaptıkları çalışmada birçok (%60‟a yakın) siber zorbalık kurbanının internetteki davranışlardan olumsuz yönde etkilendiklerini ve bu davranışları okulda ve evde arkadaş ilişkilerine yansıttıklarını bulmuşlardır.Wolak vd.‟ne göre (2006) zorbalık deneyimi yaşayan gençlerin %30 u çok üzgün olduklarını ifade etmişlerdir. %24 ü aşırı derecede korkutulmuş, %22 si utandırılmıştır. Buna ilave olarak %34 genç internetten uzaklaşma, sürekli olarak olay hakkında düşünme ve çevresindeki her şeye ilgisini kaybetme gibi bir veya daha fazla stres belirtisi göstermiştir.
Zorbalık yapan veya kurban rolünde olduğunu belirten ergenler problem davranışlar, alkol ve sigara kullanımı, depresif belirtiler ve düşük okul başarısı göstermektedirler.

Dünyada ve Türkiyede Siber Zorbalık Örnekleri



Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere gibi ülkelerde her beş gençten biri bu tür baskılara hedef oluyor.
Baskıların sonu intihara dek varabiliyor. Buna karşılık soruna karşı etkin bir yasal yaptırım ya da sınırlama bulunmuyor.
Georgia adlı genç kız, 12 yaşındayken okulda bir grup arkadaşıyla bozuşmuş; bunu internette, onu yaralamaya yönelik bir mesaj kampanyası izlemiş:
"Okuldan gelip dosyama bakardım ve benden ne kadar hoşlanmadıklarını anlatan 3-5 ya da 10 mesaj bulurdum. Kendimi okulda güvende hissetmiyordum. Şimdi de kendimi evde güvende hissetmez oldum." diyor.
Georgia mesajları silse de önce okuduğunu söylüyor. "Biri hakkımda bir şey söylüyorsa, başkalarından duyacağıma bilmek istiyordum" diyor.
Sally Cope'un 13 yaşındaki oğlu da siber zorbalık mağdurlarından.
"Gençlerle konuştuğumda neden bilgisayarınızı kapatmıyorsunuz diyorum. Ama bu korkunç bir saplantı haline geliyor. Başkaları haklarında ne diyor, görmek istiyorlar." diye yakınıyor.
12 yaşındaki Lily Rowland'ın hesap bilgileri birilerince ele geçirilmiş, adı kullanılarak mesajlar gönderilmiş.
"Bugün kendini derste rezil ettin" gibi mesajlar alan en yakın arkadaşlarının bile kendisini suçladığını söylüyor.Georgia, uğradığı siber zorbalık saldırıları sonunda bir gün okul tuvaletine kapanıp her şeyi sona erdirmek istemiş.
"Ben olmasam her şey daha iyi olur, herkes mutlu olur" diye düşündüğünü anlatıyor.
Sally Cope'un oğlu da intihar girişiminde bulunmuş, ancak o maalesef hedefine ulaşmış.
   Avustralya’nın Melbourne kentinde yaşayan 14 yaşındaki Türk kızı Şeniz Erkan, kendisine ait sosyal paylaşım sitelerindeki hesaplarına girerek tehdit ve saldırılarda bulunan “sanal zorbaların” baskısına dayamayıp, intihar etti.

Yasalarca Siber Zorbalık





Siber zorbalık günümüz koşulları içinde kaçınılmaz görünse de, hukukî olarak bu tehdide maruz kalmadan önce ve sonrasında yapılabilecek şeyler yok değil. İstanbul Bilgi Üniversitesi, Bilişim ve Teknoloji Hukuku Enstitüsü üyesi Av. Mehmet Bedii Kaya'nın verdiği bilgilere göre, sosyal mühendislik ve hack taktikleri ile teknolojik araçları kullanan saldırganlara ülkemizde ve dünyada hukukî olarak müdahale edilebiliyor. Anayasa'nın 20. maddesine göre açıkça herkes, özel ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahip ve kimsenin gizliliğine dokunulamaz. Ayrıca Medenî Kanun da kişilik haklarının korunmasını düzenliyor. Hal böyle olunca, kişilik ihlalinin önlenmesine, sürmekte olan saldırıya son verilmesine, sona ermiş olsa bile etkileri devam eden saldırının hukuka aykırılığının tespitinin istenmesine izin veriliyor. Dolayısıyla eğer kanunlarda yer alan bir istisna ya da rıza yoksa, yapılan her türlü kişisel veri kullanımı veya paylaşımı hukuka aykırı oluyor.


Siber Zorbalığı Engellemek İçin Neler Yapılabilir?



Siber zorbalığın giderek yaygınlaşması çocuklar, aileler ve okullarda görev yapan personellerin siber zorbalığın ne olduğu, zararları,nasıl önlenebileceği veya oluştuktan sonra nasıl müdahale edilebileceği gibi konularda daha fazla farkındalık geliştirmelerini gerektirmektedir. Okul yöneticileri; öğrencilerini, öğretmenlerini ve diğer okul
personelini siber zorbalığın tehlikeleri ve şüphelendikleri durumlarda ne yapacakları konusunda bilgilendirmelidir. Yöneticiler geleneksel zorbalık ve siber zorbalıkla ilgili okul kural ve politikalarını belirlemeli, şüpheli durumları derhal ortaya çıkarmalı ve
polise bildirmelidir.Okul psikolog ve danışmanları siber zorbalıkla ilgili farkındalık, ,
önleme, müdahale ve politika oluşturma konularında programların
hazırlanması ve uygulanmasında lider rolü oynamalı, okul, aile ve toplum
arasında işbirliği sağlamada yardımcı olmalıdır.
Okullarda çocuklara ve gençlere bilgisayar, internet ve diğer elektronik iletişim araçlarının güvenilir ve sorumlu bir şekilde kullanılması öğretilmeli, gerekli hallerde şikayet için başvurabilecekleri adres ve kaynaklar gösterilmelidir.Anne babaların bir çoğu günümüzde modern iletişim araçlarına yabancı kalmakta, teknolojik gelişmeleri takip edememektedir. Bu nedenle çocuklarıyla aralarında uçurumlar oluşmakta, onlarla iletişimleriazalmakta ve çocuklarının siber zorbalık deneyimlerini fark edememektedir. Anne babalar teknoloji konusunda kendilerini geliştirmeli, çocuklarıyla açık bir iletişim içinde olmalıdır.

7 Mart 2012 Çarşamba

Değerlendirme


DEĞERLENDİRME SORULARI


1)Siber zorbalığı önlemek için ne gibi yöntemler kullanılabilir?
2)Siber zorbalığa maruz kalan kişilerin ruhsal sorunları nelerdir?
3)Bir eyleme hangi durumda zorbalık diyebiliriz?
4)Siber zorbalık türlerinden olan başkasının bilgilerini izinsiz internet ortamında kullanma bireyde ne      gibi sorunlara yol açar?
5)Hackerların siber zorbalığın yaygınlaşmasındaki etkileri nelerdir?



1)Aşağıdakilerden hangisi zorbalık içeren davranışlardan değildir?
a)Dalga geçme     b)korkutma     c)dövme   d)küsmek     e)yardımlaşmak

2)Hangisi zorbalık türlerinden biridir?
a)kısmi zorbalık    b)psikolojik zorbalık    c)erken zorbalık   d)sosyal zorbalık

3)Aşağıdakilerden hangisi zorbalığa maruz kalan kişilerin akademik sorunlarından biri değildir?
a)Ders başarısında düşme   b)Konsantrasyon kaybı   c)Ders içi uyumsuzluk  d)Kimsesizlik  e)Okul reddi

4)Aşağıdakilerden hangisi siber zorbalığın türlerinden değildir?
a)Çevrimiçi kavga etme   b)Siber zarar verme   c)Linux   d)Happy slapping   e)Sexting

5)Aşağıdakilerden hangisi sözel zorbalık çeşitlerinden biri değildir?
a)Hakaret etme   b)Küfür etme   c)Kırıcı sözler söyleme   d)dışlama   e)dedikodular yayma


 TARTIŞMA SORULARI

1)Sizce sosyal paylaşım siteleri siber zorbalığın yaygınlaşmasında etkili midir? Bu siteler kapatılmalı mıdır?
2)İnternet kafelerin kapatılması siber zorbalığın engellenmesinde olumlu olur mu?

6 Mart 2012 Salı

Kaynakça


KAYNAKÇALAR


-PİŞKİN. M.(2002). Okul Zorbalığı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi.
-KORKUT. F.(2004) Saldırganlık, şiddet ve zorbalık önleme.
-Tuğba KAPLAN Yeni Bahar Dergisi.
-www.siberzorbalik.com  
Doç.Dr. O. Tolga Arıcak